O prowadzeniu zajęć w warunkach trudnych możemy mówić wtedy, gdy realizacja lekcji znacznie odbiega od przyjętych norm pracy. Mamy tu na myśli pracę w warunkach innych, od tych uważanych za normalne. O prowadzeniu zajęć w warunkach trudnych możemy mówić wtedy, gdy realizacja lekcji znacznie odbiega od przyjętych norm pracy. Mamy tu na myśli pracę w warunkach innych, od tych uważanych za normalne.
Pod hasłem normalne warunki pracy możemy rozumieć posiadanie :
- obiektu sportowego ( sali gimnastycznej )
- boiska i urządzeń do podstawowych dyscyplin sportowych ( gry zespołowe, lekkoatletyka )
- sprzętu sportowego i przyborów w odpowiedniej ilości, dostosowanych do gier i zabaw
- grupy ćwiczebnej o liczebności 20 – 30 osób
- pomieszczeń pomocniczych ( magazynu sprzętu, pokój nauczycieli wf, szatni, natrysków )
- właściwie opracowanego rozkładu zajęć dla wychowania fizycznego
- funduszy niezbędnych na zakupy pomocy dydaktycznych
Występujące trudności materialne i organizacyjne, towarzyszące nauczycielowi w czasie realizacji lekcji, są różnorodne i nie sposób je wszystkie wymienić. Ale warto się skupić na tych, które występują najczęściej i są bardzo typowe:
- ćwiczenia na korytarzu lub w sali zastępczej
- liczna grupa lub dwie, trzy grupy uczestników w sali gimnastycznej
- mała ilość sprzętu i przyborów
Prowadzenie zajęć w takich warunkach wymusza na nauczycielu solidne przygotowanie się do pracy, a także prawidłowe prowadzenie lekcji zgodnie z wymogami organizacyjno – metodycznymi.
Musi on sobie zdać sprawę, że lekcja wychowania fizycznego znacznie różni się od pozostałych, posiada swoją specyfikę. Tutaj uczniowie są w ciągłym ruchu, rywalizują ze sobą, przełamują bariery swoich możliwości, uwalniają nagromadzoną energię. Najważniejszą rzeczą będzie zadbanie o ich bezpieczeństwo. Uczniowie muszą być świadomi niebezpieczeństw czyhających na nich w czasie ćwiczeń, szczególnie na korytarzu ( śliska, twarda podłoga, dużo drzwi, okien, lamp). Nauczyciel zobligowany jest do wyeliminowania wszelkich zagrożeń, ale jego praca może być jeszcze efektywniejsza, gdy uczniowie sami zadbają o bezpieczeństwo swoje i współćwiczących. Istotną sprawą jest też wzajemna komunikacja. Uczniowie powinni właściwie reagować na polecenia i sygnały dźwiękowe, zaczynać i kończyć ćwiczenia na komendę ( ćwiczenia przy kilku grupach w sali i z użyciem przyborów – piłki ).
Dobrze przeprowadzona lekcja musi aktywizować wszystkich ćwiczących, dostarczać im pozytywnych bodźców, wywoływać radosny nastrój i zapewniać im odpowiedni stopień natężenia wysiłku. Uczeń zaabsorbowany ćwiczeniami, rywalizacją, wciągnięty w jej wir, szybko zapomni o niedogodnościach. Dla niego liczy się tylko dobra zabawa, chęć zwycięstwa, zademonstrowanie swojej sprawności. Każda prowadzona lekcja ma swoje założenia i cele, aby je realizować w takich warunkach , prowadzący musi zastosować odpowiednie metody pracy z uczniem. Ich prawidłowy wybór będzie miał duży wpływ na jakość nauczania, zdobywania niezbędnych umiejętności, wiadomości , rozwijania zdolności i zainteresowań.
Po pojęciem metody będziemy rozumieli sposób określonego działania zmierzający do uzyskania optymalnych wyników. Ciekawego podział metod w wychowaniu fizycznym dokonał Stanisław Strzyżewski, który podzielił je na trzy grupy:
- metody reproduktywne ( odtwórcze )
- metoda naśladowcza – ścisła
- metoda zadaniowa – ścisła
- metody proaktywne (usamodzielniające )
- metoda zabawowa – naśladowcza lub klasyczna
- metoda bezpośredniej celowości ruchu
- metoda programowego usprawniania się
- metody kreatywne (twórcze)
- metoda ruchowej ekspresji
- metoda problemowa
Drugim niezmiernie ważnym czynnikiem, wpływającym na przebieg lekcji, jest dobór odpowiedniej formy prowadzenia zajęć.
Wyróżniamy następujące formy prowadzenia lekcji:
- forma zajęć w zespołach
- forma zajęć w zespołach z dodatkowymi zadaniami
- forma frontalna
- forma gimnastycznego toru przeszkód
- forma obwodu ćwiczebnego
- forma stacyjna
Na lekcjach wychowania fizycznego bardzo rzadko wykorzystuje się tylko jedną metodę i formę prowadzenia zajęć, najczęściej wykorzystuje się równocześnie kilka z nich.
Dobór metod i form uzależniony będzie tu od wielu czynników:
- fazy lekcji – część wstępna, główna, końcowa
- tematyki - nauczanie lub doskonalenie wybranego elementu z wybranej dyscypliny sportowej
- dostępnego sprzętu – ilość posiadanych przyborów i przyrządów w stosunku do ćwiczących
- liczebności grupy – ilość przypadających uczniów na daną powierzchnię
Wychowanie fizyczne pełni bardzo ważną rolę w życiu każdego młodego człowieka, bowiem wyznacza właściwe kierunki postępowania i dbania o swój organizm.
Wyniki badań są alarmujące, coraz więcej dzieci ma wady postawy i jest dotknięta chorobami cywilizacyjnymi ( nadwaga, nerwice, problemy z układem oddechowym, krążenia, itp. ) Młodzi ludzie najchętniej akceptują to ,co jest dla nich niezdrowe(telewizja , komputer, używki). Pozytywne doświadczenia wyniesione z lekcji pomogą dzieciom wybrać właściwą drogę w późniejszym życiu.
Dlatego warto się trochę pomęczyć , pracując w trudnych warunkach, by nasze dzieci wyrosły na zdrowych i mądrych ludzi.
Tomasz Kupczyk
Gimnazjum w Konopiskach